Anale jeuk

Anale jeuk, ook wel pruritus ani, is een irriterend prikkelend gevoel van de huid rondom en/of in de anus. Krabben kan de jeuk verlichten maar hierdoor kunnen kleine wondjes in de huid ontstaan.

Anale jeuk is op zichzelf vervelend en daarbij kunnen de volgende klachten optreden:  

• Roodheid van de huid rondom de anus 
• Branderig gevoel van de huid 
• Droge huid rondom de anus 
• Schilfering van de huid 

De belangrijkste veroorzaker van anale jeuk, of ook wel jeuk rondom de anus, is irritatie of beschadiging van de huid. 

• Ontlasting: Dit geeft irritatie van de huid waardoor o.a. bacteriën en schimmels makkelijker groeien en vervolgens de huid verder kunnen beschadigen. 

• Vocht: De huid kan, naast ontlasting, vochtig worden door gebruik van vochtig toiletpapier, niet goed afdrogen, zweten of ondergoed dat niet genoeg ventileert. 

• Zeep: Dit droogt de huid uit en een droge huid kan weer jeuk veroorzaken. Bekijk onze informatiepagina over anale hygiëne. 

• Zalf/crèmes: Door irritatie of een allergische reactie op bestanddelen in de zalf of crème. 

• Krabben: door het krabben ontstaan wondjes in de huid waarvan de genezing weer jeuk geeft. 

• Wormen: Een worminfectie komt veel voor bij kinderen, maar ook bij volwassenen. Meestal treedt de jeuk ‘s nachts op. 

• Aambeien/ fissuren: Naast jeuk kan dit ook pijn geven.

• Allergieën: Bepaalde voedingstoffen, zoals paprika en gember kunnen achterblijven in de ontlasting en een allergische reactie van de anale huid geven.

• Huidziekten en darmziekten zoals bijvoorbeeld eczeem, psoriasis, ziekte van Crohn, chronische diarree etcetera. 

Hieronder leest u wat u zelf kunt doen om de klachten van anale jeuk te verminderen.  

Anale hygiëne 

Veel mensen hebben vragen over anale hygiëne. Dat kan gaan over het gevoel niet schoon genoeg te zijn of het ‘nalekken’ ondanks goed afvegen. Dit kan veroorzaakt worden door restjes ontlasting die achterblijven bij aambeien, skintags of huidflapjes maar ook door een minder goed functionerende sluitspier, te dunne of een onregelmatige ontlasting.    In de Westerse cultuur is het gangbaar om na de stoelgang (droog) toiletpapier of water (al dan niet met zeep) te gebruiken. Als er geen klachten zijn, voldoen deze middelen prima. Bij anale klachten zijn deze vaak niet voldoende, of verergeren de klacht juist. Hieronder volgen tips voor anale hygiëne.  

Hoe kan ik de anale huid het beste schoonmaken?   

De anale huid is kwetsbaar. WC-papier is vaak hard en bij meer dan één keer afvegen beschadigt de huid makkelijk. U kunt de anus dan beter afspoelen met water zonder zeep (douche, plantenspuit of een bidonflesje) en droogdeppen met WC-papier, zacht katoen of keukenpapier.   U kunt de huid ook met een katoenen wattenschijfje met wat olie (pinda-, olijf- of zonnebloemolie) schoonmaken. Ook kunt u de olie op een gaasje of wegwerpwashandje sprenkelen.   

• Gebruik lauwwarm of koud water. Uw huid droogt sneller uit bij het gebruik van heet water. 
• Maak geen gebruik van vochtig/ geparfumeerd toiletpapier. 
• Gebruik geen zalven of crèmes waar irriterende stoffen in zitten en ook niet als het onduidelijk is wat erin zit. 
• Draag losse onderkleding, bij voorkeur van katoen, en vermijd strakke kleding. 
• Probeer bij jeuk niet te krabben, dat kan de huid beschadigen waardoor wondjes kunnen ontstaan.

Als u onderweg ben, kunt u de olie meenemen in een kleine spuitflacon of in een reisflesje. De wattenschijfjes kunt in olie bewaren in bijvoorbeeld een leeg potje van gezichtscrème dat u mee kunt nemen in uw tas.   

Advies over het gebruik van producten die u zonder recept kunt kopen: 

• Zinkzalf beschermt de huid tegen irriterende stoffen zoals ontlasting en daarmee houdt u de huid droog. Breng de zalf aan na elke ontlasting. Maak de huid eenmaal per dag goed schoon door de resterende zinklaag te verwijderen met zoete olie op een wattenschijfje. Daarna brengt u een schone laag zinkzalf aan. 

• Cetomacrogol zalf of crème beschermt de huid en voorkomt uitdroging van de huid. Breng het product aan op de huid rond de anus. Droge huid kan jeuk veroorzaken en cetomacrogol zalf hydrateert de huid goed.  

• Gebruik liever geen vaseline crème. Dit kan vaak verstikkend werken waardoor juist jeuk ontstaat.  

Wat moet ik NIET doen bij het schoonmaken van de anale huid? 

• NIET boenen, schrobben of schuren. Dit maakt de anale huid kapot.    
• GEEN zeep, vochtige- of hygiënische toilet-, luier- of babybillendoekjes gebruiken.    
• GEEN zalf smeren waarin conserveer- of bleekmiddelen, parfum of alcohol zit, dus bijvoorbeeld geen bodylotion.  

Indien de klachten na 1 maand niet verbeteren met deze maatregelen en/of u ernstige klachten ervaart, neem dan contact op met uw arts. 

Tijdens het lichamelijk onderzoek wordt gekeken of er een zichtbare oorzaak voor de jeuk is. Vaak is de huid rondom de anus door het krabben geïrriteerd waardoor de huid ook jeukt of pijnlijk is. Meestal wordt ook inwendig onderzoek gedaan om andere oorzaken uit te sluiten. Met een rectaal toucher kan de arts met de wijsvinger in de anus de functie van de kring- en bekkenbodemspier beoordelen. Tevens kunnen eventueel voelbare afwijkingen in de anus en endeldarm, zoals een poliep of tumor dan worden uitgesloten. 

Soms wordt een proctoscopie gedaan. Dit is een kijkonderzoek in het laatste stukje van de endeldarm en de anus. Hierbij kan worden vastgesteld of er een proctitis (ontsteking van de endeldarm), aambeien of andere afwijkingen aanwezig zijn. 

Als de huid erg beschadigd is door het krabben of wordt veroorzaakt door een intensieve anale hygiëne, is het belangrijk bovenstaande adviezen over anale hygiëne op te volgen. Indien er sprake is van een huidinfectie moet deze ook behandeld worden. 

Indien er duidelijk wormpjes aanwezig zijn of de kans groot is dat een worminfectie de oorzaak is, is het raadzaam om een wormkuur (mebendazol) te nemen. U kunt mebendazol zonder recept kopen. Lees voor gebruik de bijsluiter. 

Vaak schrijft de huisarts of medisch specialist een zalf met corticosteroïden. Corticosteroïden zijn hormonen die ontstekingsremmend werken waardoor de jeuk onderdrukt wordt. De zalf kan heel zinvol zijn om een huidaandoening zoals anaal eczeem te behandelen of uit een vicieuze cirkel te komen. Het is niet verstandig om deze zalf zonder duidelijke diagnose langdurig te gebruiken. 

Anale jeuk is voornamelijk hinderlijk en door het krabben kan de huid beschadigen. Beschadigde huid ontsteekt makkelijker omdat de natuurlijke beschermlaag van de huid aangetast is. Bacteriën en schimmels kunnen naar binnen dringen. Tevens kan een vicieuze cirkel ontstaan. Door het krabben wordt de jeuk vaak juist aangewakkerd. Bij hardnekkige anale jeuk is het raadzaam om grondig onderzoek te laten doen om andere oorzaken uit te sluiten.